W przypadku produkcji czy importu towarów, logistyka odgrywa znaczącą rolę dla działania przedsiębiorstwa. Aby dostarczyć produkt do konsumenta w możliwie najkrótszym czasie, konieczne jest zadbanie o sprawny przebieg wszystkich procesów wchodzących w skład łańcucha dostaw. Firmy logistyczne oferują różne modele współpracy, dopasowane do odmiennych potrzeb swoich klientów. Poszukując rozwiązania TSL, możemy działać w różnych modelach, podzielonych na kategorie od 1PL do 5PL. Czym więc charakteryzuje się każda z nich?
1PL – podstawowe rozwiązanie w logistyce
1PL, czyli First Party Logistics Services Provider, to najprostszy model logistyki, polegający na samodzielnym dostarczaniu towaru do odbiorcy, bez podejmowania współpracy z zewnętrznymi partnerami. Proces odbywa się przy wykorzystaniu własnych zasobów ludzkich oraz technicznych tj. floty, magazynów. Producent lub importer nadzoruje wszystkie etapy związane z łańcuchem logistycznym, co pozwala na wyeliminowanie ewentualnych problemów wynikających z braku wystarczającej kontroli. Model 1PL generuje jednak spore koszty oraz – w większości przypadków – nie jest wystarczająco efektywny.
2PL – ograniczone delegowanie zadań
Odpowiedzią na wady systemu 1PL stał się model 2PL. Opiera się on na współdziałaniu z zewnętrznym operatorem odpowiadającym za transport, a czasem również usługi magazynowania, jeśli oferowane są przez jeden podmiot. Za procesy związane z zarządzaniem wciąż jednak odpowiedzialny jest producent/importer – po jego stronie pozostaje ciężar logistyczny, natomiast poza firmę delegowane są zadania z zakresu przewozu i składowania. W formule 2PL nie ma więc konieczności budowania całego zaplecza (pracowników, pojazdów), którym dysponuje sam przewoźnik.
3PL – przełomowy krok w logistyce
W tym modelu firma zewnętrzna bierze odpowiedzialność nie tylko za przewóz, ale również magazynowanie, pakowanie i wysyłkę towarów (fulfillment). Często zadania te podzlecane są na zewnątrz, do trzeciego podmiotu, stąd też nazwa 3PL – Third Party Logistics (logistyka firm trzecich). Operator logistyczny w modelu 3PL może oferować usługi dodatkowe jak zarządzanie zapasami, koordynacja inwentaryzacji, monitorowanie drogi przesyłki itp. Sprzedawca lub importer korzystający z tego modelu wciąż odpowiada za podejmowanie decyzji związanych z organizacją procesu (np. doborem środków transportu), natomiast oddelegowana zostaje sama logistyka łańcucha dostaw.
Na model 3PL decydują się przede wszystkim podmioty średniej wielkości, dla których logistyka nie jest głównym obszarem działalności, natomiast koszty jej obsługi są na wystarczająco wysokim poziomie, aby korzystnym było przekazanie poszczególnych zadań w ręce zewnętrznego operatora.
4PL – pełen outsourcing
Ewolucja 3PL doprowadziła do powstania – w latach 90-tych ubiegłego stulecia – modelu 4PL. W ramach 4PL producent/importer decyduje wyłącznie o produktach, które wymagają magazynowania lub transportu, z kolei zaprojektowanie i zarządzanie procesem stanowi odpowiedzialność firmy zewnętrznej – ona natomiast ogniwem łączącym różne podmioty logistyczne biorące udział w łańcuchu.
Dzięki outsourcingowi usług logistycznych do zewnętrznego operatora, przedsiębiorstwo nie musi dysponować własnym działem TSL. Procesy opracowywane w ramach modelu 4PL mają indywidualny charakter – rozwiązania projektowane są w oparciu o potrzeby konkretnego klienta.
5PL – technologie informatyczne w erze e-commerce
5PL – Five Party Logistics – łączy dotychczasowe modele 3PL i 4PL, uzupełniając je o wykorzystanie technologii informatycznych. Do powstania logistyki 5PL przyczynił się w głównej mierze rozwój rynku eCommerce.
W modelu 5PL operator stanowi dostawcę usług logistycznych, odpowiadając za integrację, kontrolę i zarządzanie łańcuchem dostaw, a ponadto może zajmować się np. obsługą płatności internetowych czy fakturowaniem. Wszystko to odbywa się z wykorzystaniem nowoczesnego systemu elektronicznego. W przypadku 5PL pełna odpowiedzialność za przebieg realizacji zamówień spoczywa na barkach firmy logistycznej.