W ostatnich latach coraz bardziej zauważalne staje się nasze oddziaływanie na środowisko naturalne. Emisje gazów cieplarnianych, takich jak dwutlenek węgla (CO2), mają ogromny wpływ na zmiany klimatyczne, które obecnie obserwujemy na całym świecie. Sektor morski, mimo że może wydawać się ekologicznie przyjazny, również przyczynia się do tych problemów. W 2018 roku światowe emisje z żeglugi morskiej i śródlądowej wyniosły aż 1 076 milionów ton CO2, co stanowiło około 2,9% ogólnej wartości. W skali Unii Europejskiej, transport morski odpowiada za 3-4% całkowitej emisji CO2.
Aby skutecznie ograniczyć te emisje, Unia Europejska wprowadziła Europejski System Handlu Emisjami (EU ETS). Jest to pierwszy na świecie system handlu emisjami CO2, obecnie drugi pod względem wielkości, ustępujący jedynie temu funkcjonującemu w Chinach. W Polsce rejestr uprawnień do emisji CO2 jest prowadzony przez Krajowy Ośrodek Bilansowania i Zarządzania Emisjami (KOBIZE), podlegający Ministrowi Klimatu.
Zasady EU ETS
Idea EU ETS jest prosta – zanieczyszczający płacą za emisję gazów cieplarnianych. Dzięki temu systemowi powstają środki finansowe, które mogą być wykorzystane na finansowanie zielonej transformacji Unii Europejskiej. Ponadto system ma za zadanie skłonić przedsiębiorstwa do ograniczenia swoich emisji, co w dłuższej perspektywie ma prowadzić do spowolnienia zmian klimatycznych.
Zasady EU ETS dla transportu morskiego
Żegluga morska i śródlądowa zostaną włączone do Europejskiego Systemu Handlu Emisjami od 2024 roku. Oznacza to, że przedsiębiorstwa (ze statkami 5000 GT lub większymi) operujące na wodach Unii Europejskiej będą musiały nabywać uprawnienia do emisji CO2, zwane EU Allowances (EUA), za każdą tonę emitowanego dwutlenku węgla. Kluczowym elementem tego procesu jest ograniczenie (limitowanie) dostępnej liczby uprawnień, co ma skutkować rzeczywistym ograniczeniem emisji gazów cieplarnianych. Wprowadzenie żeglugi morskiej i śródlądowej do EU ETS jest krokiem w kierunku bardziej zrównoważonego rozwoju sektora transportowego.
Nowe przepisy przewidują stopniowe wprowadzanie EU ETS do transportu morskiego. W pierwszym etapie, który rozpocznie się w styczniu 2024 roku, system obejmie emisje CO2 z rejsów rozpoczynających się lub kończących w portach UE (40% emisji) oraz z rejsów odbywających się całkowicie w granicach UE (100% emisji). Do końca 2024 roku system będzie obejmował emisję CO2.
W drugim etapie, który rozpocznie się w styczniu 2025 roku, system zostanie rozszerzony na emisje CO2 z rejsów rozpoczynających się lub kończących poza UE – 70% emisji, a w 2026 roku – 100% emisji. W ostatnim etapie nastąpi także rozszerzenie działania systemu o 2 kolejne gazy cieplarniane – CH4 (metan) i N2O (podtlenek azotu).
EU ETS ma zastosowanie do wszystkich portów na terenie Europejskiego Obszaru Gospodarczego oraz Europejskiego Stowarzyszenia Wolnego Handlu (EFTA). Specjalne zasady obowiązywać będą dla wybranych portów oddalonych o mniej niż 300 mil morskich portów należących do obszaru objętych EOG i EFTA.
Jak EU ETS wpłynie na ceny TEU w transporcie morskim?
Zakładając opłatę w styczniu 2024r. równą 83€ za 1 tonę CO2, transport jednej jednostki ładunkowej, z Chin do Polski wzrośnie o:
- 12€ (1 TEU),
- 31€ (1 TEU RF).