Konwencja bazylejska to umowa o kontroli transgranicznego transportu odpadów niebezpiecznych. Została podpisana w 1989 roku i obowiązuje 170 państw, w tym Polskę. Jej celem jest ochrona zdrowia i środowiska przed szkodami związanymi z gospodarką odpadami oraz ich przemieszczaniem. Konwencja definiuje rodzaje odpadów, określa procedury transportu i usuwania odpadów oraz definiuje związane z tym standardy.
Rodzaje odpadów objętych konwencją
Konwencja bazylejska dotyczy odpadów niebezpiecznych i innych odpadów wymagających specjalnej uwagi. Definiuje klasy odpadów we własnym zakresie, na podstawie załącznika numer III do Konwencji. Odpady wymagające specjalnej uwagi to takie, które mogą stanowić zagrożenie ze względu na swoją ilość, skład lub wpływ na środowisko. Przykładami takich odpadów są odpady z gospodarstwa domowego, zakaźne odpady medyczne czy bioodpady.
Procedury transgranicznego przemieszczania odpadów
Konwencja bazylejska wprowadza system zgłoszeń i zgód na transgraniczne przemieszczenie odpadów. Każde przemieszczenie odpadów musi być zgłoszone i zaakceptowane przez państwo eksportujące, importujące i tranzytowe. Przewoźnik odpadów musi posiadać dokument przewozowy z informacjami o ładunku i podmiotach zaangażowanych w transport. Dokument ten musi być załączony do ładunku i potwierdzony przez wszystkie strony.
Obowiązki i standardy dotyczące transportu i usuwania odpadów
Konwencja bazylejska nakłada na strony umowy szereg obowiązków i standardów dotyczących transportu i usuwania odpadów. Strony są zobowiązane do:
- ograniczenia do minimum ilości transportowanych odpadów,
- przetwarzania i usuwania odpadów możliwie jak najbliżej miejsca ich wytworzenia,
- zapobiegania lub zmniejszenia wytwarzania odpadów u źródła,
- zapewnienia, że transport i usuwanie odpadów nie stanowią zagrożenia dla zdrowia i środowiska,
- opakowywania, oznakowywania i transportowania odpadów zgodnie z zasadami międzynarodowymi,
- przestrzegania zakazu wywozu odpadów do państw niebędących stronami konwencji,
- współpracy w celu zapobiegania i zwalczania nielegalnego przemieszczania odpadów,
- stosowania najlepszych dostępnych technik i najlepszej praktyki środowiskowej w zakresie gospodarki odpadami.
Kody i kategorie odpadów podlegających kontroli
Strumienie odpadów
- Y1 – Odpady sanitarne ze szpitali, ośrodków medycznych i klinik,
- Y2 – Odpady z produkcji i przygotowywania produktów farmaceutycznych,
- Y3 – Zużyte środki farmaceutyczne i leki,
- Y4 – Odpady pochodzące z produkcji i stosowania biocydów i fitofarmaceutyków,
- Y5 – Odpady pochodzące z wytwarzania i stosowania chemikaliów do konserwacji drewna,
- Y6 – Odpady pochodzące z produkcji i wykorzystania rozpuszczalników organicznych,
- Y7 – Odpady zawierające cyjanki pochodzące z obróbki cieplnej oraz procesów hartowania,
- Y8 – Odpadowe oleje mineralne nie nadające się do ich pierwotnie zamierzonego zastosowania,
- Y9 – Zaolejone ścieki, mieszaniny węglowodory-woda, emulsje,
- Y10 – Odpadowe substancje i artykuły zawierające lub zanieczyszczone polichlorowanymi dwufenylami (PCB) i/lub polichlorowanymi trifenylami (PCT) i/lub polibromowanymi dwufenylami (PBB),
- Y11 – Odpady smołowe z procesów rafinowania, destylacji i obróbki pirolitycznej,
- Y12 – Odpady z produkcji lub stosowania tuszów, barwników, pigmentów, farb, lakierów i pokostów,
- Y13 – Odpady z produkcji lub stosowania żywic, lateksu, plastyfikatorów, klejów/spoiw,
- Y14 – Odpadowe substancje chemiczne powstające w badaniach naukowych i działalności rozwojowej lub szkoleniowej, które nie są zidentyfikowane i/lub nowo powstałe, a których skutki działania na człowieka i/lub środowisko są nie znane,
- Y15 – Odpady o właściwościach wybuchowych nie objęte inną legislacją,
- Y16 – Odpady z produkcji i stosowania chemikaliów fotograficznych i materiałów znajdujących zastosowanie w fotochemii,
- Y17 – Odpady z procesów powierzchniowej obróbki metali i tworzyw sztucznych,
- Y18 – Pozostałości z procesów unieszkodliwiania odpadów przemysłowych.
Odpady zawierające:
- Y19 – Karbonylki metali,
- Y20 – Beryl i związki berylu,
- Y21 – Związki chromu sześciowartościowego,
- Y22 – Związki miedzi,
- Y23 – Związki cynku,
- Y24 – Arsen; związki arsenu,
- Y25 – Selen i związki selenu,
- Y26 – Kadm, związki kadmu,
- Y27- Antymon i związki antymonu,
- Y28 – Tellur, związki telluru,
- Y29 – Rtęć i związki rtęci,
- Y30 – Tal, związki talu,
- Y31 – Ołów i związki ołowiu,
- Y32 – Nieorganiczne związki fluoru bez fluorku wapnia,
- Y33 – Cyjanki nieorganiczne,
- Y34 – Roztwory kwaśne lub kwasy w postaci stałej,
- Y35 – Roztwory zasadowe lub zasady w postaci stałej,
- Y36 – Azbest (pył i włókna),
- Y37 – Organiczne związki fosforu,
- Y38 – Cyjanki organiczne,
- Y39 – Fenole; związki fenoli, w tym chlorofenole,
- Y40 – Etery,
- Y41 – Rozpuszczalniki organiczne zawierające chlorowce,
- Y42 – Rozpuszczalniki organiczne nie zawierające chlorowców,
- Y43 – Polichlorowany dwubenzofuran i związki chemiczne o podobnym składzie,
- Y44 – Polichlorowana dwubenzo-p-dioksyna i związki chemiczne o podobnym składzie,
- Y45 – Chlorowcopochodne innych związków organicznych inne poza wymienionymi w niniejszym załączniku (np. Y39, Y41, Y42, Y43, Y44).