Tranzyt to pojęcie ściśle związane z usługami spedycyjnymi i transportem. Głównym aktem prawnym regulującym zasady przewozu towarów i osób oraz uproszczeń z nim związanych jest Konwencja o Wspólnej Procedurze Tranzytowej Dz.U. L 226 z 13.08.1987,r.
Czym zatem jest tranzyt? Tu należy przywołać dwie definicje, ponieważ tranzyt jako przewóz towarów jest ściśle związany i występuje razem z procedurą tranzytu.
Tranzyt – przewóz osób lub ładunków z jednego państwa do drugiego, przez obszar państwa trzeciego. W jednym kraju następuje załadunek towaru, w drugim ma miejsce rozładunek, natomiast po drodze pokonywana jest trasa biegnąca przez terytorium państwa trzeciego. W praktyce można również spotkać się z określeniami – transport tranzytowy lub przejazd tranzytowy, które oznaczają to samo.
Jeśli chodzi o procedurę tranzytu – jest to procedura pozwalająca na przewóz towarów pod dozorem celnym, bez konieczności uiszczania opłat (należności celnych, podatku i innych). Formalności celne związane z tranzytem towarów inicjowane są poprzez złożenie zgłoszenia celnego do procedury tranzytu.
Tranzyt możemy podzielić na bezpośredni i pośredni, wewnętrzny i zewnętrzny, z kolei procedura tranzytu również dzieli się na krajową, wspólnotową WPT oraz TIR, ATA. I tak:
Tranzyt bezpośredni oznacza przewóz zagranicznego towaru przez terytorium państwa trzeciego bez przeładunku, zmiany środka transportu oraz składowania go w państwie tranzytowym,
Tranzyt pośredni to przewóz towaru z okresowym składowaniem ładunku na terytorium państwa tranzytowego,
Tranzyt wewnętrzny oznacza przewóz na obszarze celnym Unii Europejskiej
Tranzyt zewnętrzny oznacza przewóz towarów pochodzących z państw trzecich przez terytorium Unii Europejskiej.
Krajowa procedura tranzytu występuje pomiędzy:
– urzędami celnymi granicznymi, gdy Polska jest państwem tranzytowym,
– urzędami celnymi wewnątrz kraju, gdy towary z państw trzecich są przemieszczane między polskimi składami celnymi,
– urzędami celnymi granicznymi i urzędami wewnętrznymi, gdy Polska jest docelowym miejscem dotarcia ładunku zagranicznego.
WPT – wspólna procedura tranzytowa, pozwalająca na przemieszczanie dowolnych towarów z jednego miejsca do innego w ramach UE i EFTA. W ramach wspólnej procedury tranzytu rozróżniamy jeszcze procedurę T1 i T2 w zależności od statusu (wspólnotowy/nie wspólnotowy) przewożonych towarów.
Karnet TIR – to procedura tranzytu dotycząca tylko przewozów drogowych, stosowana najczęściej w przypadku przekraczania kilku granic celncyh.
Karnet ATA – pozwala na tymczasowy przewóz towarów, np.: sprzętu wystawowego, towarów przeznaczonych na targi, pod warunkiem, że towary w stanie niezmienionym zostaną wywiezione.
Należy zwrócić uwagę, że przewóz towarów w tranzycie – o ile nie wymaga uiszczania opłat celnych, to wiąże się z obowiązkiem zabezpieczenia długu celnego, mogącego powstać w procesie przewozu, w przypadku usunięcia towaru spod dozoru celnego, złamania obowiązujących przepisów celnych lub nie dokonania czynności zamknięcia tranzytu. Każdy „otwarty” tranzyt wymaga zamknięcia go inną procedurą celną, w zależności od przeznaczenia towaru, ale to już temat na oddzielny artykuł.
Agnieszka Górska
Customs Agency Deputy Manager